Blog

Czy zdarzyło Ci się wejść do jakiegoś wnętrza i od razu poczuć się lepiej – spokojniej, bardziej skupionym, a może wręcz przeciwnie – niespokojnym i przytłoczonym? To nie przypadek! Przestrzeń, w której przebywamy, ma ogromny wpływ na nasze emocje, zdrowie i codzienne funkcjonowanie. Neuroarchitektura, czyli połączenie architektury, psychologii i neurobiologii, bada, jak projektować wnętrza, które wspierają nasze dobre samopoczucie. Okazuje się, że świadomie zaprojektowane otoczenie może poprawić naszą koncentrację, obniżyć poziom stresu, a nawet wspomóc regenerację organizmu.

W dzisiejszym świecie, w którym większość czasu spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach, neuroarchitektura staje się nowym narzędziem w projektowaniu przestrzeni wspierających zdrowie psychiczne i fizyczne. Ale czym dokładnie jest neuroprojekt wnętrza i dlaczego warto się nim zainteresować?

Co to jest neuroarchitektura?

Neuroarchitektura to dziedzina, która bada, jak różne elementy przestrzeni wpływają na nasz mózg i samopoczucie. Już w latach 60. Jonas Salk, amerykański wirusolog i twórca pierwszej skutecznej szczepionki na polio, był nie tylko wybitnym naukowcem, ale także osobą, która dostrzegała wpływ otoczenia na ludzki umysł. W latach 60., poszukując inspiracji do dalszych badań, zauważył, że przebywanie w estetycznym, dobrze zaprojektowanym środowisku sprzyja kreatywnemu myśleniu i innowacjom. To spostrzeżenie doprowadziło go do stworzenia Instytutu Salk w Kalifornii – miejsca, które łączy nowoczesną architekturę z naturalnym światłem, otwartymi przestrzeniami i spokojnym otoczeniem. Projekt ten, zrealizowany przez wybitnego architekta Louisa Kahna, stał się jednym z pierwszych przykładów neuroarchitektury, pokazując, jak inteligentne projektowanie może wspierać ludzką produktywność i dobre samopoczucie.

Jak przestrzeń wpływa na nasz mózg?

Nasz mózg reaguje na przestrzeń poprzez percepcję zmysłową, co wpływa na nasze emocje, poziom energii, zdolność koncentracji i zdrowie. Oto niektóre z kluczowych aspektów neuroarchitektury, które kształtują nasze doświadczenia:

1. Kolory i ich wpływ na emocje

• Kolory przestrzeni oddziałują na układ limbiczny, który reguluje emocje.
• Ciepłe kolory (np. czerwony, pomarańczowy) pobudzają i zwiększają energię, co może sprzyjać kreatywności, ale w nadmiarze powodować stres.
• Zimne kolory (np. niebieski, zielony) działają uspokajająco, co może obniżyć poziom stresu i wspomagać koncentrację.

2. Światło

Światło odgrywa kluczową rolę we wnętrzach, wpływając zarówno na estetykę przestrzeni, jak i na samopoczucie jej użytkowników. Odpowiednio dobrane oświetlenie może poprawiać koncentrację, redukować stres oraz wspierać rytm dobowy, co jest szczególnie istotne dla osób z ADHD, depresją czy zaburzeniami snu.

• Ciepłe, rozproszone światło sprzyja relaksowi, podczas gdy chłodniejsze barwy pobudzają i zwiększają produktywność.
• Naturalne światło reguluje rytm dobowy poprzez wpływ na wydzielanie melatoniny i serotoniny, ma także pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne.
• Światło czerwone wspiera regenerację i relaks, co jest szczególnie korzystne wieczorem, ułatwiając zasypianie.
• Światło niebieskie, choć poprawia koncentrację i pobudza do działania, może przy nadmiernym stosowaniu zakłócać sen, dlatego powinno być używane z umiarem, szczególnie w godzinach wieczornych.
• Kolorowe światło może być wykorzystywane terapeutycznie, np. światło niebieskie w leczeniu depresji sezonowej.

3. Akustyka

Akustyka we wnętrzu ma ogromny wpływ na komfort użytkowników, szczególnie osób wrażliwych na bodźce, takich jak osoby z ADHD, autyzmem czy wysoką wrażliwością. Dobrze zaprojektowana przestrzeń powinna minimalizować hałas i echo, co poprawia koncentrację, relaks i ogólne samopoczucie. W tym celu stosuje się materiały dźwiękochłonne, takie jak panele akustyczne, dywany, zasłony czy tapicerowane meble, które redukują pogłos i tłumią niepożądane dźwięki. Ważne jest także odpowiednie rozmieszczenie źródeł dźwięku, np. głośników, aby zapewnić równomierne i przyjemne rozchodzenie się dźwięku w przestrzeni. Optymalna akustyka wnętrza sprzyja lepszemu wypoczynkowi, wydajniejszej pracy i większemu poczuciu bezpieczeństwa.

4. Układ przestrzenny

• Przestrzenie otwarte i dobrze zorganizowane sprzyjają poczuciu bezpieczeństwa i kontroli, co zmniejsza aktywność osi HPA (odpowiedzialnej za reakcję na stres).
• Chaos i zatłoczenie zwiększają poczucie niepokoju i obciążenie poznawcze.

5. Kontakt z naturą (biophilia)

• Elementy naturalne, takie jak rośliny, drewno czy widok na zieleń, redukują poziom kortyzolu, wpływając korzystnie na nasz mózg.
• Przebywanie w naturze zwiększa aktywność kory przedczołowej, poprawiając zdolności poznawcze i kreatywność.

6. Kształty i formy organiczne

• Obłe, łagodne kształty w architekturze i designie wnętrz są kojarzone z bezpieczeństwem, harmonią i relaksem, redukując napięcie i poziom stresu.
• Naturalne formy, takie jak fale, okręgi i linie przypominające liście, naśladują wzorce występujące w naturze, co wspiera biophilię i sprzyja pozytywnym reakcjom emocjonalnym.

7. Tekstury i materiały

• Miękkie, przyjemne w dotyku materiały obniżają napięcie i poprawiają nastrój, stymulując układ dotykowy
• Szorstkie, nieprzyjemne powierzchnie mogą wprowadzać dyskomfort.

8. Aromaterapia

• Zapachy oddziałują na układ limbiczny, szczególnie na hipokamp i ciało migdałowate, które odpowiadają za emocje i pamięć.
• Olejki eteryczne, jak lawenda, cytryna czy mięta, mogą działać relaksująco lub pobudzająco.

9. Przestrzenie sensoryczne – Snoezelen

Snoezelen to koncepcja terapeutycznych przestrzeni multisensorycznych, które służą relaksacji i stymulacji zmysłów. Powstała w Holandii jako metoda wspierająca osoby z niepełnosprawnościami, autyzmem czy demencją, ale zyskała szersze zastosowanie także w edukacji i terapii sensorycznej. W pomieszczeniach snoezelen wykorzystuje się kolorowe światło, kojące dźwięki, różnorodne tekstury i aromaty, aby stworzyć bezpieczne środowisko sprzyjające odprężeniu i eksploracji. Głównym celem jest poprawa samopoczucia, redukcja stresu oraz wspieranie interakcji z otoczeniem w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb użytkowników. Temat jest szalenie ciekawy i wkrótce na ten temat powstanie osobny artykuł.

Neuroarchitektura w praktyce

Neuroarchitektura ma szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach życia. Oto kilka przykładów:

Edukacja i rozwój dzieci Przestrzenie edukacyjne, takie jak szkoły czy przedszkola, powinny być zaprojektowane z myślą o wspieraniu koncentracji i rozwoju intelektualnego. Kolory, naturalne materiały, ergonomiczne meble oraz odpowiednie oświetlenie mogą znacznie poprawić zdolności poznawcze dzieci. Badania pokazują, że dzieci uczące się w przestrzeniach zaprojektowanych zgodnie z zasadami neuroarchitektury mają lepsze wyniki w nauce, mniejsze poziomy stresu i większą motywację do nauki.
Przestrzenie biurowe W biurach zaprojektowanych zgodnie z zasadami neuroarchitektury pracownicy są bardziej produktywni, kreatywni i mniej podatni na wypalenie zawodowe. Przykłady to biura, które łączą przestrzeń do pracy z naturalnym światłem, roślinami oraz strefami relaksu. Firmy zauważają, że poprawa atmosfery w biurach zwiększa efektywność pracy o 25%, zmniejsza poziom stresu oraz wspomaga kreatywność zespołów.
Miasta i przestrzenie publiczne Projektowanie zdrowych miast obejmuje tworzenie terenów zielonych, przestrzeni do interakcji społecznych oraz infrastruktury wspierającej aktywność fizyczną. Przestrzenie publiczne, które zachęcają do spacerów, joggingu czy spotkań towarzyskich, mają pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne i fizyczne mieszkańców. Zieleń w miastach zmniejsza poziom stresu, poprawia jakość życia oraz wpływa na lepszą integrację społeczną.

Nowe odkrycia naukowe

Najnowsze badania w dziedzinie neuroarchitektury pokazują, że:

Naturalne światło poprawia jakość snu o 30% oraz zwiększa naszą zdolność do koncentracji o 20%.
Kontakt z naturą może obniżyć poziom kortyzolu nawet o 50%, co przyczynia się do zmniejszenia stresu.
Przemyślane rozmieszczenie przestrzeni w biurach zwiększa efektywność pracy o 25%, a pracownicy są mniej zmęczeni i bardziej zmotywowani.
Projektowanie przestrzeni z myślą o osobach neuroróżnorodnych poprawia ich funkcjonowanie i samopoczucie, zwiększając ich zdolność do koncentracji i integracji społecznej.
Przestrzeń odpowiednia dla osób z przewlekłymi chorobami może wspierać leczenie, poprawiając jakość życia i obniżając poziom stresu.

Moje podejście do projektowania wnętrz

Wszystkie projekty, które tworzę, są ściśle związane z neuroarchitekturą, a ich kluczowym celem jest wpływanie na poprawę samopoczucia psychicznego i fizycznego użytkowników. W projektowanych przeze mnie wnętrzach uwzględniam elementy, które wspierają zdrowie psychiczne, redukują stres, poprawiają koncentrację i tworzą atmosferę sprzyjającą regeneracji. Są to przestrzenie, które są nie tylko estetyczne, ale przede wszystkim pozytywnie oddziałują na mózg i ciało, zapewniając komfort, spokój oraz zdrowie ich użytkownikom.